W piątek 16 października 2015 r. prezydent podpisał nowelizację ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Kodeksie cywilnym oraz niektórych innych ustaw. Jaki jest cel nowych przepisów?
Zmniejszenie zatorów płatniczych i poprawy dyscypliny płatniczej, szczególnie w transakcjach typu B2B. Dłużnikom ma się przestać „opłacać” korzystanie z kredytu kupieckiego jako sposobu finansowania własnego biznesu. Z czego wynika konieczność zmian w ustawie z 8 marca 2013 r.? Przede wszystkim z wdrożenia do polskiego prawa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 20011/7/UE dotyczącej zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, szczególnie w przypadku małych i średnich firm, dla których opóźnienia w zapłacie są najbardziej dokuczliwe. Nowelizacja wprowadza również ujednolicony mechanizm naliczania odsetek w obrocie cywilnoprawnym.

Najważniejsze zmiany dotyczą:
– wprowadzenia mechanizmu obliczania odsetek za opóźnienie w obrocie profesjonalnym, będzie to stopa referencyjna NBP plus 8 punktów procentowych (przy aktualnej wysokości stopy referencyjnej odsetki wynosiłyby 9,5% w skali roku, zamiast dotychczasowych 8%);
– nowego mechanizmu naliczania odsetek ustawowych z Kodeksu cywilnego oraz zróżnicowanie wysokości tych odsetek: odsetki kapitałowe, czyli suma stopy referencyjnej NBP i 3 punkty procentowe; odsetki za opóźnienie – suma stopy referencyjnej NBP i 5 punktów procentowych;
– nowego mechanizmu naliczania odsetek maksymalnych, które stanowić będą dwukrotność odpowiednio – odsetek ustawowych (kapitałowych) lub odsetek ustawowych za opóźnienie.

Nowelizacja ustawy dostosowuje również część pojęć do brzmienia dyrektywy oraz doprecyzowuje te przepisy, które wywołują trudności w praktycznym stosowaniu (np. naliczanie tzw. rekompensaty w sytuacji wystawiania wielu faktur w ramach jednej umowy). Zaproponowane zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych mają umożliwić większą ochronę wierzycieli i przyczynić się do zmniejszenia zatorów płatniczych, zwiększając dyscyplinę płatniczą.

Według resortu gospodarki ujednolicony i uproszczony system naliczania odsetek w całym obrocie cywilnoprawnym ułatwi przedsiębiorcom korzystanie z projektowanych przepisów. Istotną kwestią jest utrzymanie wysokości odsetek na odpowiednim poziomie. Relacja między odsetkami kapitałowymi i za opóźnienie będzie stała: odsetki za opóźnienie będą wyższe od odsetek kapitałowych. Taka sama relacja zostanie zachowana między odsetkami maksymalnymi kapitałowymi a maksymalnymi za opóźnienie. Ma to podkreślić funkcję sankcyjną odsetek za opóźnienie.

Ponadto, odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie w obrocie profesjonalnym będą wyższe niż w obrocie konsumenckim. Zdaniem resortu gospodarki w obrocie profesjonalnym funkcja sankcyjna powinna być bowiem szczególnie wyraźnie zaakcentowana, aby wzmacniać pożądane postawy płatnicze w obrocie gospodarczym. Zdaniem Ministerstwa Gospodarki zaproponowane zmiany umożliwią większą ochronę wierzycieli i przyczynią się do zmniejszenia zatorów płatniczych, zwiększając dyscyplinę płatniczą. Uporządkowanie odsetek w obrocie cywilnoprawnym pozytywnie wpłynie na relacje handlowe. Zgodnie z projektem – w razie wzrostu stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej – wzrost poziomu odsetek maksymalnych będzie zbliżony do wzrostu stóp rynkowych, przez co ograniczy ryzyko spirali zadłużenia w przyszłości.